AKILLI SÖZLEŞMELERİN HUKUKİ NİTELİĞİ

Her ne kadar akıllı sözleşmelerin adındaki sözleşme kavramı bunlara borçlar hukuku kapsamında bir sözleşme izlenimi verse de bu doğru değildir. Teknik olarak veri bloklarının zincirindeki bir yazılım olan akıllı sözleşme, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin kurulmasına, yürütülmesine veya bu hukuki ilişkiden doğan yükümlülüklerin gereği gibi ifa edilmemesi durumunda tarafların tatmin edilmesine imkân sağlayan bir bilgisayar programıdır.[1] Akıllı sözleşme bu fonksiyonlarını yerine getirirken otomasyon olması, yani bağımsız hareket edip, otomatik olarak bunları gerçekleştirilmesine rağmen ortada bir irade söz konusu olmamasından dolayı (irade ve iradenin karşı tarafa bildirilmesi olmadığı için) akıllı sözleşmelerin hukuki kişiliği yoktur.[2]

Akıllı sözleşmelerin borçlar hukukundaki yerini tespit ederken öncelikle hangi amaçla, neyin aracı olarak kullanıldığının belirlenmesi gerekir. Akıllı sözleşmelerin asıl olarak bir hukuki ilişkinin yürütülmesi amacıyla kullanılması söz konusu iken sözleşmenin kurulmasına aracılık etmeleri de mümkündür.[3] Sözleşmenin yürütülmesi işlevi gördüğü durumlarda ortada geleneksel anlamda (borçlar hukuku açısından) kurulmuş bir sözleşme vardır, bu sözleşmenin ifa edilmesinde kullanılması söz konusudur[4] Aracılık ettiği durumlarda tarafların iradelerinin açıklanması işlevi görmektedir.[5] Her sözleşme tipi kurulması veya icra edilmesi kapsamında akıllı sözleşmelerle gerçekleştirilmeye elverişli değildir. Tiplerine ait edim yükümlülüklerinin karakteristik özelliklerinden dolayı örneğin vekalet sözleşmesi ya da eser sözleşmesi bilgisayar kodlarıyla ifa edilemezler.[6]

[1] Sadioğlu, F. C. (2021). BORÇLAR HUKUKU ÇERÇEVESİNDE AKILLI SÖZLEŞMENİN İŞLEVLERİ VE İŞLEVLERİN YERİNE GETİRİLMESİ SIRASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR . Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 25 (4) , 171-216 . DOI: 10.34246/ahbvuhfd.1018674 [2] Müller L/Seiler R, “Smart Contracts aus Sicht des Vertragsrechts”, 2019, 27(3), AJP/PJA, s.323’ten aktaran Sadioğlu, F. C. (2021); Aktaran Sadioğlu, F. C. (2021). BORÇLAR HUKUKU ÇERÇEVESİNDE AKILLI SÖZLEŞMENİN İŞLEVLERİ VE İŞLEVLERİN YERİNE GETİRİLMESİ SIRASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR . Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 25 (4) , 171-216 . DOI: 10.34246/ahbvuhfd.1018674 [3] Kaulartz, Rn. 17; Heckmann J/Kaulartz M, “Selbsterfüllende Vertraege-Smart Contracts: Quellcode als Vertragstext”, 2016, (24), Magazin für Computer und Technik (c’t), s. 138-140. Müller/Seiler, s. 323. Aktaran Sadioğlu, F. C. (2021). BORÇLAR HUKUKU ÇERÇEVESİNDE AKILLI SÖZLEŞMENİN İŞLEVLERİ VE İŞLEVLERİN YERİNE GETİRİLMESİ SIRASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR . Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 25 (4) , 171-216 . DOI: 10.34246/ahbvuhfd.1018674 [4] Kaulartz, Rn. 18. [5] Kaulartz, Rn. 21 vd. [6] Müller L/Seiler R,, s.323

Görselin alındığı kaynak: https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/kaynak-kodu-270408/